DÉP NHỰA TIỀN PHONG KÝ SỰ

          Khù Văn Khoằm

       Dép nhựa Tiền Phong là một sản phẩm “vàng” của Xí nghiệp Nhựa Thiếu niên Tiền phong được thành lập năm 1959, nay là Công ty cổ phần Nhựa Thiếu niên Tiền phong. 

Dép nhựa quai hậu ngày đó có được sản xuất ở Hà Nội, Thái Bình nhưng nổi tiếng nhất vẫn là dép Tiền Phong với tên gọi dân dã là "móng", dân chơi Hà Nội thì gọi là "gò". Đó là đôi dép màu trắng trong, có quai chéo phía trước, có khuy bằng nhôm cài quai đục lỗ phía sau, nhìn đơn giản nhưng khá... sành điệu!

Hồi bấy giờ, dép nhựa Tiền Phong thực sự là của hiếm. Nam thanh niên nào ra đường mặc quần thụng, áo bay Nga, đội mũ cối Tàu, chân đi tông Thái hoặc đôi dép nhựa Tiền Phong thì đúng là… vô đối, nhiều người nhìn lác mắt. Dép nhựa Tiền Phong thịnh hành, làm mưa làm gió trên thị trường hàng tiêu dùng trong nước từ cuối những năm 80 đến nửa đầu những năm 90 của thế kỷ trước.

Hồi đầu dép nhựa Tiền Phong bán phân phối nên có tiền cũng chẳng mua được. Các gia đình phải tăng gia sản xuất, nuôi lợn để bán cho Nhà nước mới được tờ giấy ưu tiên mua dép nhựa Tiền Phong. Kẻ ít tiền hoặc không có ưu tiên chỉ mua được dép nhựa tái sinh làm bằng nhựa phế liệu có mầu tiết luộc. 

Thời kỳ này, cùng với dép cao su, dép nhựa, dép rọ (theo mẫu dép dành cho sĩ quan quân đội) cũng được khá nhiều người sử dụng, nhất là người cao tuổi. Chính vì thế các hợp tác xã nhựa mọc lên khá nhiều và chỉ sản xuất vào ban đêm vì ban ngày thiếu điện, không chạy máy được. 

Dép nhựa Tiền Phong trắng cũng không có gì đặc biệt, nó được làm từ hạt nhựa nguyên chất không pha mầu. Người ta không đúc liền mà đúc đế riêng, quai riêng, sau đó lồng quai vào đế qua hàng lỗ. Lần đầu đi ai cũng bị xây xát ngón cái và ngón út do quai dép cọ vào. Mới đi, dép còn mềm và vẫn giữ được mầu trắng nhưng sau ngả sang mầu vàng và cũng cứng dần vì nhựa bị lão hóa, càng vàng càng cứng. Đi gần hết một đời dép thì chân có chai. Dép nhựa có ưu điểm bám đường và cho người đi cảm giác thật chân. Nhưng vào ngày mưa, đi dép này trên đường đất thì... khốn khổ vì đất bám đầy vào phần rỗng dưới đế dép. Khi nhựa bị lão hóa dép rất dễ vỡ. Bỏ thì tiếc, muốn sử dụng tiếp chỉ còn cách mang đi hàn. Thợ hàn dép nhựa ngồi đầy các cổng chợ, các xó xỉnh quanh phố. Nếu không muốn hàn, đôi dép mòn vẹt vá víu nhằng nhịt cũng vẫn bán được cho hàng chè chai lông vịt đi rong khắp các xó xỉnh.

Dép nhựa Tiền Phong thiết kế đơn giản nhưng rất bền và quan trọng rất dễ sửa chữa. Vì chỉ cần một thanh sắt mỏng nung nóng, ai cũng có thể xử lý được chỗ bị đứt, rách mà không phải mang ra hiệu... Từ sau khi Nhà nước từng bước xóa bỏ cơ chế bao cấp thì giấc mơ sở hữu một đôi dép nhựa Tiền Phong chính hiệu mới được toại nguyện trong thanh niên thành thị và gia đình tạm coi là có "của ăn của để" ở nông thôn.

Dép nhựa Tiền Phong giờ được coi là một "biểu tượng" của thời bao cấp. Mặc dù vậy, hiện nay thương hiệu này không hẳn là của hiếm vì người ta vẫn có thể tìm mua trong các sạp, quầy hàng giày dép, đặc biệt là ở vùng nông thôn, vùng đồng bào dân tộc ít người. Sau mấy chục năm, dép nhựa Tiền Phong vẫn “thủy chung” với hình dáng, mẫu mã ấy. Trên các phiên chợ vùng cao vẫn thấy người dân chọn mua dép nhựa Tiền Phong. Các chiến sĩ biên phòng đóng quân ở những nơi thâm sơn cùng cốc vẫn chọn dép nhựa Tiền Phong để đi vì chỉ có “nó” xem ra mới chịu đựng được những chuyến “cuốc bộ”, băng rừng vượt núi…

           Dép nhựa Tiền Phong là một sản phẩm “vàng” của Xí nghiệp Nhựa Thiếu niên Tiền phong được thành lập năm 1959, nay là Công ty cổ phần Nhựa Thiếu niên Tiền phong. 

Dép nhựa quai hậu ngày đó có được sản xuất ở Hà Nội, Thái Bình nhưng nổi tiếng nhất vẫn là dép Tiền Phong với tên gọi dân dã là "móng", dân chơi Hà Nội thì gọi là "gò". Đó là đôi dép màu trắng trong, có quai chéo phía trước, có khuy bằng nhôm cài quai đục lỗ phía sau, nhìn đơn giản nhưng khá... sành điệu!

Hồi bấy giờ, dép nhựa Tiền Phong thực sự là của hiếm. Nam thanh niên nào ra đường mặc quần thụng, áo bay Nga, đội mũ cối Tàu, chân đi tông Thái hoặc đôi dép nhựa Tiền Phong thì đúng là… vô đối, nhiều người nhìn lác mắt. Dép nhựa Tiền Phong thịnh hành, làm mưa làm gió trên thị trường hàng tiêu dùng trong nước từ cuối những năm 80 đến nửa đầu những năm 90 của thế kỷ trước.

Hồi đầu dép nhựa Tiền Phong bán phân phối nên có tiền cũng chẳng mua được. Các gia đình phải tăng gia sản xuất, nuôi lợn để bán cho Nhà nước mới được tờ giấy ưu tiên mua dép nhựa Tiền Phong. Kẻ ít tiền hoặc không có ưu tiên chỉ mua được dép nhựa tái sinh làm bằng nhựa phế liệu có mầu tiết luộc. 

Thời kỳ này, cùng với dép cao su, dép nhựa, dép rọ (theo mẫu dép dành cho sĩ quan quân đội) cũng được khá nhiều người sử dụng, nhất là người cao tuổi. Chính vì thế các hợp tác xã nhựa mọc lên khá nhiều và chỉ sản xuất vào ban đêm vì ban ngày thiếu điện, không chạy máy được. 

Dép nhựa Tiền Phong trắng cũng không có gì đặc biệt, nó được làm từ hạt nhựa nguyên chất không pha mầu. Người ta không đúc liền mà đúc đế riêng, quai riêng, sau đó lồng quai vào đế qua hàng lỗ. Lần đầu đi ai cũng bị xây xát ngón cái và ngón út do quai dép cọ vào. Mới đi, dép còn mềm và vẫn giữ được mầu trắng nhưng sau ngả sang mầu vàng và cũng cứng dần vì nhựa bị lão hóa, càng vàng càng cứng. Đi gần hết một đời dép thì chân có chai. Dép nhựa có ưu điểm bám đường và cho người đi cảm giác thật chân. Nhưng vào ngày mưa, đi dép này trên đường đất thì... khốn khổ vì đất bám đầy vào phần rỗng dưới đế dép. Khi nhựa bị lão hóa dép rất dễ vỡ. Bỏ thì tiếc, muốn sử dụng tiếp chỉ còn cách mang đi hàn. Thợ hàn dép nhựa ngồi đầy các cổng chợ, các xó xỉnh quanh phố. Nếu không muốn hàn, đôi dép mòn vẹt vá víu nhằng nhịt cũng vẫn bán được cho hàng chè chai lông vịt đi rong khắp các xó xỉnh.

Dép nhựa Tiền Phong thiết kế đơn giản nhưng rất bền và quan trọng rất dễ sửa chữa. Vì chỉ cần một thanh sắt mỏng nung nóng, ai cũng có thể xử lý được chỗ bị đứt, rách mà không phải mang ra hiệu... Từ sau khi Nhà nước từng bước xóa bỏ cơ chế bao cấp thì giấc mơ sở hữu một đôi dép nhựa Tiền Phong chính hiệu mới được toại nguyện trong thanh niên thành thị và gia đình tạm coi là có "của ăn của để" ở nông thôn.

Dép nhựa Tiền Phong giờ được coi là một "biểu tượng" của thời bao cấp. Mặc dù vậy, hiện nay thương hiệu này không hẳn là của hiếm vì người ta vẫn có thể tìm mua trong các sạp, quầy hàng giày dép, đặc biệt là ở vùng nông thôn, vùng đồng bào dân tộc ít người. Sau mấy chục năm, dép nhựa Tiền Phong vẫn “thủy chung” với hình dáng, mẫu mã ấy. Trên các phiên chợ vùng cao vẫn thấy người dân chọn mua dép nhựa Tiền Phong. Các chiến sĩ biên phòng đóng quân ở những nơi thâm sơn cùng cốc vẫn chọn dép nhựa Tiền Phong để đi vì chỉ có “nó” xem ra mới chịu đựng được những chuyến “cuốc bộ”, băng rừng vượt núi…