DÉP TỔ ONG MẠN ĐÀM

          kHù vĂn kHoẰm

         Dép tổ ong đầu tiên mềm như cao su nên từ xưa vẫn hiểu lầm nó làm từ cao su tự nhiên, nhưng không phải, tìm hiểu ra thì:

          Sau giải phóng miền Nam, Nhựa Thiếu Niên Tiền Phong lâm vào cảnh khốn khó chưa từng thấy. Nguyên liệu chỉ được cấp chừng 50%, điện năng bị cắt giảm tới 70%. Nhà nước không còn giao kế hoạch, những mặt hàng truyền thống Êke, bóng bàn, tăng nhựa, khuy áo quốc phòng... “coi như chết hết”. Ngay cả đôi dép nhựa trắng - thời đó hay gọi là đôi "móng" - cũng chỉ làm cầm chừng, một nửa nhà máy đói việc.

Giám đốc hồi đó là ông Phạm Đức Chất đốc thúc phòng Kế hoạch tìm cách xoay trở, và đôi dép tổ ong huyền thoại, hồi đó gọi là dép xốp quai liền, ra đời theo cái cách thức không giống ai. Đôi dép tổ ong huyền thoại ngót 40 năm qua vẫn chạy tốt có lẽ bởi thứ kiểu dáng trung tính bất phân nam phụ lão ấu không hề lỗi mốt và một màu sắc cười khẩy với thời gian.

Chả ai chê dép tổ ong là cũ bởi ngay khi sinh ra nó đã cũ rồi. Kỹ sư hóa Nguyễn Quang Dũng và họa sĩ Hoàng Kim Đan, những bậc tiền bối của ngành nhựa Hải Phòng, là cha đẻ của đôi dép tổ ong trong cái thời khó khăn ấy.

Đáp lại sự đốc thúc của Giám đốc, họ mày mò trong đống khuôn mẫu cũ của Trung Quốc, ghép với những khuôn mới từ trong Nam đưa ra với quyết tâm có một sản phẩm mới thay thế cho những đôi dép cao su “Lội nước mất dép” mà phải rẻ hơn dép nhựa trắng. Nó đơn giản đến không ngờ: Sau khi nhựa hóa trên vít xoắn kết hợp với ép piston, nhựa từ bình tích được phun vào một khuôn được gông chặt bên dưới. Đôi dép được làm nguội tự nhiên bằng không khí, tỉa qua chút ba-via và xỏ ngay vào chân, đi luôn. Thị trường đón nhận ngay lập tức nó có thể đi trong nhà hoặc ngoài đường, trung tính, dép nam hay nữ chỉ phân biệt bởi cỡ, rất nhẹ và quan trọng nhất là nó không sợ nước, nó nổi trên nước.

Chỉ ngay sau đó, thị trường xuất hiện hàng nhái, thứ hàng từ các lò thủ công mà họa sĩ Đan gọi là “dép nướng chả”. Sau ngót 40 năm, những cha đẻ của đôi dép tổ ong năm ấy vẫn tiếc hùi hụi. Thuộc về phân khúc bình dân, không ai nghĩ tới việc đóng logo cho đôi dép ấy cả. Một chữ "Tiền Phong như đôi "móng" cũng không. Chuyện đăng ký bản quyền, xác nhận thương hiệu tới tận những năm 2000 mãi sau này mới có.

Kỹ sư Nguyễn Quang Dũng hồi đó là người kiểm tra công thức và ông vẫn nhớ: 6 phần hóa dẻo; 2% hóa chất tạo xốp; 3% chất ổn định, carbonat canxi để tạo cứng... Đó là một công thức tạo ra đôi dép xốp, êm, có "mũi thở" trong phần đế tưởng như đúc liền một cục.